Таптаа, дьулус

Христина Павлова — Дабайаана

Таатта, Баайаҕа

Таптаа доҕочуок, бу күн сирин

Тулалыыр эйгэҕин сэҥээрэ,

Таптаа, эн бар дьоҥҥун-сэргэҕин

Төрөөбүт түөлбэҕэр эрэнэ.

 

Хаһан да, ханна да буолларгын

Эйигин арчылыыр, алгыстыыр

Төрөппүт ийэлээх аҕаккаҥ

Улааппыт, оонньообут алааһыҥ.

 

Итэҕэй, тахсар күн сарыала

Кууһуоҕа сылаастык үөрүүнэн,

Кустукпут дьэрэкээн өҥнөрүн

Эйиэхэ уунуоҕа күлүмнээн.

 

Ис куккар тапталыҥ уйата

Угуттуо нарыннык, намчытык,

Оччоҕо олоҕуҥ ыллыга

Тыргыллыа, сыыйыллыа ыраахха.

 

Олоххо үүнэргэ, сайдарга

Олугу уурсуһан иһиэҕиҥ,

Очурга хааттаран хаалбакка

Инники дьулуһа үөрэниэх.

 

Тыыл уонна үлэ ветерана,

Герой ийэ Мария Петровна Слепцоваҕа ананар

Петр  Неустроев — Айаанньа Уус.

Таатта, Баайаҕа .

Сэттэ саастаах кыра кыысчаан,

Суостаах тылы салла истэр…

Сэрии кэмин сорун-муҥун,

Суоһар суолун көрөн билэр.

 

Аас-туор олох, сэрии кэмэ,

Күлүү-үөрүү кэмчи этэ…

Аччыктааһын,.. таҥас татым,

Кыра оҕо соро этэ…

 

Оннук кэмҥэ оҕо сааһа,

Ааспыт эбит Маарыйаҕа…

Олох араас ыарахана,

Аргыс буолбут кыра кыыска.

 

Иинэ хаппыт оҕо күүһүн,

Үлэ күүскэ өһүлэрэ…

Инникигэ эрэл үөскүүр,

Үөрүү, кыайыы,..сэрии бүтэр.

 

Эр дьон төннөр, олох чэпчиир,

Ырыа-тойук, үлэ-хамнас…

Эдэр дьоннор таптаһаллар,

Ыччат дьоҥҥо ыра туолар.

 

Онтон олох устан иһэр,

Герой – Ийэ аатын ылар…

Олох-таптал иэйиилэрин,

Ийэ тиһэр кумааҕыга…

 

Уонтан тахса оҕо кутун,

Илиитигэр көтөхпүтэ…

Онтон бүгүн ийэ кута,

Тиллэр эппит тылларыгар.

Антонина Неустроева, Дьокуускай

Күннэтэ көрөрү көй буолан

Кэрэхсии сэҥээрбэт эбиппит.

Аттыгар мэлдьитин баары

Аахайбат буолан хаалабыт.

 

Сүтэрэн эрэ баран

Сыаналыыр буолар эбиппит.

Ааспытын эрэ кэннэ

Аймана ахта саныыбыт.

 

Эргиллибэт кэрэ кэмнэргэ

Ээл-дээл сыһыаннаһымыах.

Хас үүнэр күммүтүн

Бүтэһик кэриэтэ олоруох.

 

Хатыламмат хаарыан түгэннэри

Халты харбаан хаалымыах.

Субу баары сыаналаан

Сүтэрбэт туһугар олоруох.

 

Кыраттан даҕаны үөрэн

Билигин билиниэх тапталга.

Этиллиэхтээҕи эппэккэ

Хойутаан кэмсинэр буолумуох.

                                                  Дьоллоох оҕо саас

 Октябрина Дедюкина, Таатта Баайаҕа

Дьиэбитин ахтабыт, саныыбыт

Дьиктитик нүөлүйэр сүрэхпит,

Дьоһуннаах сааспытыгар кэлэммит

Дьон-сэргэ аатыгар киирдэхпит.

 

Күөх оттоох тиэргэммит иһигэр

Күннэтэ чуопчаарар оҕо саас,

Кылыйсан, куобахтаан, күөрэтэн

Күрэхпит күннэтэ күүһүрэр.

 

Таһараа ыалларбыт оҕолорунаан

Таһырдьа мустарбыт элбэҕин,

Тиэргэнтэн титииккэ тиийэммит

Тилэри сүүрэрбит түргэнин.

 

Бары биир ыал оҕотун курдукпут

Бааранан улаатар эбиппит,

Бадараан бэрэски оҥорон

Барыта үчүгэй да эбит.

 

Элбэх сыл аастаҕа ол кэмтэн,

Эриэккэс да эбит кэрэ кэм,

Эриэнчэ ынахпыт маҥыраан

Эбээбит ыамыгар тиэтэйэр.

 

Эдьиийдэр дьэ кэнсиэр тэрийэн,

Эҥинэ таҥаһы эринэн,

Элэҥнээн олорор элэйбит этэрбэс,

Эйээрэр, дьиэрэйэр кэрэ куолас.

 

Ийэлээх, аҕабыт баар буолан

Иллээхтик олорон, тэнийэн

Иэримэ дьиэбитин санааммыт

Истиҥник алтыһар эбиппит.

 

Билигин сааһыран олорон

Барытын эргитэ саныыбын,

Барытын олохпут оҥкула

Быстыспат ситимнээх эбиппит.

*** 

Константин Харлампьев, Бүлүү

Олоххо таптал сулустуу,

Сүрэххэ кутаа уотунуу

Умайар кини суһумнуу

Угуйа киһини дьоллуу.

 

Сахпыт уотун күүһэ, айыы

Ытата, ыллата аймыы,

Үрдүккэ көтүтэ арбыы

Сылдьыаҕа аҥарын хайгыы.

 

Кыһыҥҥы кэмҥэ сылыта,

Сааскы халлааҥҥа манньыта,

Сайынын куйааска сойута,

Күһүн күннүү сылаанньыта.

 

Кыыстаах уолу буллартааҥҥын

Оннук абылыыр кыахтааххын,

Дьолу түстүүр күүс аптааххын

Ыал оҥортуур аналлааххын.

                                              ***

Наталья Варламова, Таатта, Чымнаайы

Иһийэн тураммын

Иитиэхтии сылдьыбыт

Ийэ куппут иэйиэхситин

Илэ көрөр курдукпун,

Буор куппут боруута

Быйаҥыттан бэлэхтээн

Бэркэ хатаҕалаан

Баар буоллахпыт биһиги.

Салгын куппут

Сылаас тыына

Санаалары сайҕаан,

Саҥа саҕахтары арыйыа.

Үс куппут

Үйэлэр тухары

Арыаллаатын, араҥаччылаатын

Саха ыалын

Сарсыҥҥылаах олоҕун.

                                   Хатыҥ чараҥ билэрэ

Анна Дедюкина. Таатта, Баайаҕа

Уоттаах сэрии дьалхаана

Сут судурҕан содула,

Алаас ыалын аймаабыта

Дьиэ кэргэни эспитэ.

Оччотооҕу оҕолор

Сырдык ыра санаалаах

Үөрэх сайдыы кыһатын

Билэр кыаҕа суохтара.

 

Хомолтону холбооннор

Хоһоон гынан хоһуйан

Ырыа гынан ыллааннар

Тойук туойар этилэр.

 

Сааскы ыһыы үлэтин,

Ынах сүөһү хомуурун,

Хатыҥ чараҥ билэрэ

Хоһооннорго холбуура.

      Галина Неустроева

Таатта, Баайаҕа

 

Дьол диэн ханна буолуой?

Дьолу ханна көрдүүбүн,

Кини ханна уйаланар,

Кээмэйдэнэр дуу кини?

 

Дьоллоох түгэн биһиктэнэр

Дьикти сааһым кырдалыттан –

Ийэм сылаас алаадьылаах

Иллээх кэргэн остуолуттан.

 

Дьол түгэнэ буолар этэ

Аҕам дэҥҥэ хайгыыра,

Быраат-балыс сэҥээрсэн,

Бастыҥ тылын наардыыра…

 

Дьолум эбит диибин мин

Доҕор сылаас мичээрин,

Дьоһун дьоннуун алтыһар

Дьоро түгэн тиксэрэн.

 

Кэрэхсиэҕим, дьол диэҕим,

Кэрэ кэпсээн тэҥэ “ааҕыам”

Оҕолорум, сиэннэрим

Оймоон ааспыт суолларын.

  Ольга Неустроева

Таатта,Баайаҕа

Таптыыр Тааттам мин дойдум

Таалалаан сытар үрэҕим киэҥэ.

Тааттаҕа эн кэлээр, билиэҥ

Талыылар тахсыбыттарын.

 

Төрөөбүт дойдум Баайаҕам

Төрүт уус биһигэ

Сайдар талааннаах манна баарын

Тарбаххар баттыы эн сөҕүөҥ.

 

Тылбынан тиэрдибэт тылларбын

Талан көрөн биһириэҥ,

Таптал иҥмит тылларын

Талаан баарын эн көрүөҥ.

 

Талах курдаахтар талыылары

Талахтан сиэлтэн айбыттары,

Талаан баарын таайтарыылаах

Талба тылларын таайыаҥ.

 

Тааттабынан киэн тутта

Тиһэбит сурукка өрүүтүн,

Талаһабыт үрдүк үрдэлгэ

Талааннары таһааран.

 

Тулаҕар баары сэргии көрө

Тааттаҕа кэлэ сырыт.

Таайа, тута үөрэнэ, талба

Талааҥҥын тулалыыр эйгэҕэ таһаара.

 

Уол эрээрибин ийэ оҕотобун…

                                                                                                                                                Дмитрий Протопопов,

                                                                                                                                                         Таатта Кыйы

Ийээм, наһаа да ахтабын, бырастыы,
Ийээ… Олус ыарахан олох олорор салҕыы.
Күннээҕи үөрүүбүн кэпсээбэтим куһаҕанын,
Иэдэспиттэн сыллаабаккын кууһаҥҥын…

Ийээм, сороҕор эн сүбэн олус тиийбэт,
Ийээ… Сүрэҕим билиҥҥэ диэри итэҕэйбэт.
Баар курдуккун, дьиэҕэ миигин күүтэҕин,
Үүттээх, сылаас чээйгин иһэҕин…

Ийээм, эн өрүү күүстээх буол диирин,
Ийээ… Миэхэ эрэнэрин, элбэҕи ирдиирин.
Эйигин хаһан да хомотуо суоҕа буоларым,
Ардыгар таба тайаммакка сыыһарым…

Ийээм, наһаа да ахтабын, бырастыы,
Ийээ… Күүстээх санаалаах олоруом салҕыы.
Барытын тулуйан, үрдүгү, кэрэни ситиһиэм,
Барыбыт туһугар олохпутун киэргэтиэм.

Солооһунум доҕотторо

Мария  Сабарайкина, Таатта Чөркөөх

Умнуллубат оҕо сааспыт

Устан ааспыт кэрдиис кэммит

Хас биирдиибит мэлдьи саныыр

Дьоллоох сырдык түгэммит

Сүрэх үөрэр, битийэ — мичийэ

Санаан ахтан ааһабыт

Сэрбэллэ сүүрбүт -көппүт

Күндү көмүс күннэрбитин

Солооһунум доҕотторо

Оҕо сааһым чуорааннара

Солооһунум кэрэлэрэ

Дьоллоох кэмин аргыстара

 

Куруук саныыр хоту тыабыт

Дьэдьэннээбит солооһуммут

Отон уга көбүөрдээх

Хойуу -бочур ойуурдаах

Араҥастаах кырдалыгар

Атахпыт элэйбит

Чараҥ сылаас уутугар

Чомполоно сөтүөлүүрбүт

Солооһунум доҕотторо

Оҕо сааһым чуорааннара

Солооһунум кэрэлэрэ

Дьоллоох кэмим аргыстара

 

Сыллар хонуктар суккуйаннар

Сааһыраммыт бытаарбыппыт

Сиэннэрбитин көрө-истэн

Оҕотук сааска түһэбит

Олохпутун айан тутан

Олоҕу олорон кэллэхпит

 

Түүл уонна оҕо саас

Галина Анисимова, Дьокуускай

Ийэбин эмиэ мин

Бөөлүүн түүн түһээтим,

Үтүөнү түстүүр диэн

Испэр бүөм үөрэбин.

Төрөппүт дьоннорбун

Санаатым даҕаны,

Оҕо  саас  кэмнэрбэр

Мэлдьитин тиийэбин…

Сарсыарда уһуктаат

Иһийэн  сытаммын,

Оһохпут оттуллан

Тыаһыырын истэбин.

Ийэлээх    аҕабыт

Эрдэһит   дьоннорбут,

Үлэни бүтэрээт,

Үүттээх чэй иһэллэр,

Күө-дьаа кэпсэтэ

Күлэллэр-үөрэллэр.

Ийэм  түүл тойоннуур

Аҕам төрүт аахайбат,

Хаадьы-дьээбэ оҥорон

Күлүү -элэк оҥостор…

Ол кэмтэн ылата

Хас да хаар уулунна,

Үгүс да сыл ааста,

Үтүмэн уу сүүрдэ.

Аҕабыт «барбыта» ыраатта,

Ийэбит  хаалбыта соҕотох…

Биир кылаас үөрэҕэ суох ийэм,

Сырдыкка, кэрэҕэ тардыһан,

Уон икки  оҕотун үөрэхтээн

Дьоһун  ыал дьонноро оҥоорто.

Майгыта маанытын

Суобаһа ырааһын,

Истиҥ тапталынан

Иҥэрбитэ биһиэхэ.

Аһа-үөлэ дэлэйэ

Минньигэһэ эриэккэһэ,

Тигэрэ, баайара элбэҕэ

Барыбытын хааччыйа.

Толкуйун, тулуурун

Түргэн туттунуутун,

Толлон тохтоон турбатын

Аймах дьоно биһириир.

Дьулуурун, дьоҕурун

Дьүккүөрдээх саталын,

Дьулайбатын,чугуйбатын

Чугас дьоно, дьэ, сөҕөр.

Күн күбэй-Герой ийэ,

Үтүө -мааны эбээ дэтэн,

Оҕолорунан күнэ тахса,

Сиэннэринэн симэнэ,

Дьоллоох киһи аатын сүгэ

Олорбута уһун кэмҥэ…

Түүлбэр эмиэ  төннөн  кэллим,

Умнуллара буолуо диэммин,

Тэтэрээппин ыла охсон

Тиэтэлинэн  тиһэн бардым:

«Көҕөрөр күөх халлаан урсунан,

Чэлгийэр күөх хонуу устунан,

Аргыыйдык кэпсэтэ хаамсабыт,

Үөрэбит-көтөбүт, күлсэбит…»

Бу маннык үчүгэй түүлтэн, мин

Бүгүн  күн табыллар эбит,  диэн

Тойоннуу охсобун түргэнник,

Үлэбэр үөрэххэ сүүрээри…

Ити курдук оҕо сааспыт

Умнуллубат өйдөбүлэ,

Элэс гына көстөн сүтэ

Кылгас түгэн күөрэйэ,

Суоҕу- баары санатан

Үчүгэйин сүһэн ылан,

Үтүө күҥҥэ өрүү сирдиир

Инникигэ кынаттыыр.

 

Эбээ дьоло

Мавра Матаннанова, Таатта Игидэй

Сааһыран олорон

Сааһылаан көрдөххө,

Дьоллоох кэмиҥ сиидэлэнэн

Бу тураллар кэккэлээн.

 

Ойор күннээх оҕо саас

Дьоллоох кэмҥэр тириэрдэр,

Ийэлээх аҕаҥ бэрт начаас

Мичилиһэн ааһаллар.

 

Эдэр саас, күөх саас

Үлэ-үөрүү, хайҕал, чиэс.

Үрдүк үөрэх кыһата —

Олоххо биир кирилиэс.

 

Хара харах көрүүтэ,

Ханыылаһан хаамсыыта,

Бастакы сэмэй уураһыы,

Барыта дьол кэрдииһигэр.

 

Ыал буолуу үөрүүтэ-

Сыбаайба ньиргийэр,

Саҥа дьиэ киириитэ-

Малааһын  тэриллэр.

 

Эдэр ыал эрэлэ-

Эһээхэй бэбээрэр,

Тиэргэн иһэ туолар,

Оҕо  саҥата чугдаарар.

 

Ыал күннээҕи дьоло-

Киэһэ аайы остуол тула

Сэһэн-сэппэн, кэпсэтии

Сэҥээриллэр эйгэтэ.

 

Оҕолорун улаатан,

Сиэннэрин кэккэлээн,

Эрдэтээҥҥи күн анныгар

Этэҥҥэ сылдьаллар.

 

Эн-эбээ барахсан,

Эйэлээх ыал эргийэр киинэ

Онтон ордук дьолу

Отой булуоҥ суоҕа, ончу.

 

Үөрүүлээх түгэн ааһыа,

Дьол сүрэххэр сөҥүө,

Олоххунан астыныаҥ,

Сылаас иэйии уйаланыа.

 

Бу дойдуга орто баайыынан

Сиэрдээхтик олордоххо,

Кыырпаҕынан мунньуллан,

Кырдьар сааскар көстүөҕэ.

 

Баайаҕа Маайата уонна мин ийэм.

Анна Васильева, Таатта Чычымах

 Байаҕантай сирин оҕолоро:

Баайаҕаттан Маайыс кыыс,

Өймөкөөнтөн мин ийэм

Сэрии сылын оҕолоро.

Уоттаах сэрии кэмигэр

Колхоз күүстээх үлэтигэр

Кыра саастан мискиллэн

Үлэлээбиккит Кыайыыга!

Кыра дьоҕус бэйэлэрэ

Өҥүрүк куйаас сайыҥҥа

Бугул түгэҕин харбааннар,

Оҕус сиэтэн хаамтаран

Кунан муннун кыайбакка

Бурҕалдьытын булгурутан

Арыт мөҕүллүү- этиллии,

Күргүйдэнии да баара.

Омурҕаҥҥа отууга

Омурдаллара ымдааны,

Ити курдук үссэнэн

Им сүтүүтэ бүтэннэр

Отуу тула сылайан

Охтоллоро сылбахтыы.

Окко- маска өлөрөн,

Хатырыктыйбыт атахтарыттан

Хаан оҕуолаабытын

Имэрийэ үрэннэр

Аһардаллара ыарыытын.

Ыкса күһүн буолуута

Ыраах сиргэ сыарҕанан

Көһөллөрө кыстыкка.

Оскуола аанын аспакка

Маайыс убайыттан үөрэнэн

Ааҕар- суруйар буолбута.

Таҥас- сап мөлтөҕөр

Ыраах сиргэ сылдьарга

Мин ийэм үс кылааһынан

Үөрэх диэнэ бүппүтэ.

Маайыс аҕата барахсан

Байанайа күндүлээн

Үөрдэр этэ дьоннорун.

Дьоро киэһэ тосхойон

Дьукаахтардыын олоччу

Наара тула кэккэлээн

Эһэтэ оҕонньор

Оһох иннигэр олох маска

Оллоонноон олорон

Олоҥхолоон доллоһутарын

Истэллэрэ чуумпуран.

Мин ийэм аҕата

Эһэтин тэҥэ саастааҕа

Отун- маһын бэлэмнээн

Бултаах сиргэ Түмсүүгэ

Кулун тириитэ тэллэҕин

Сүкпүтүнэн ыраахха

Айанныыра оргууйдук.

Ыалга тийэн көмөлөһөн

Тириилэрин  имитэн,

Ис — тас үлэни толорон

Киэһэтин көмүлүөк

Күлүбүрүүр уотугар

Сото кэбиһэн олорон

Олоҥхолуура хонугар.

Төннөрүгэр хамнастанан

Булт арааһа сүгэһэрдээх,

Ыалга сиэбит куобаҕын

Сиһин этин кырбастаан

Кыра кыыһыгар кэһиилэнэн

Хоонньугар уктан кэлэрэ…

Ити курдук сэрии кэмин,

Кыһалҕатын, аас- туор олохторун

Ама ким умнуой?

Саха тылын сүмэтин

Олоҥхоттон истэҥҥит

Оҕо саастан чочуллан

Улааппыккыт удьуордаан.

Айылҕалыын алтыһан

Дуоһуйуугут барыта

Кэрэ тылга тиһиллэн

Тахсаллара иэйиинэн.

Уоттаах сэрии кэнниттэн

Олох суолун тэлэннэр

Бастыҥ үлэһит буолбуккут.

Эдэр саастаах кыргыттар

Аналларын көрсүһэн

Алаһа дьиэни тэринэн

Баайаҕа Маайата

Уон икки оҕону төрөтөн,

Мин ийэм алта оҕо

Күн күбэй ийэлэрэ буолбуккут.

Ыччаттаргыт ыраатан

Араскы тардан элбээннэр

Дьоһун сэмэй олоххут

Удьуорунан тэнийэн

Сиэннэр, хос сиэннэр

Тэлгэһэ толору чуопчааран

Үтүө ааккытын ааттааннар

Дьоллоох олох салҕанар.

***

Туласынова Христина, Таатта Ытык Күөл

Ырыаҕа ылланар,

Ыллыыр ымыы чыычаахтаах,

Хоһооҥҥо хоһуллар

Хорсун-хоодуот дьоннордоох,

Таалар налыы хонуулаах

Тааттам кэрэ кэмнэрин —

Кыыдааннаах кыһынын,

Салгыннаах сандал сааһын,

Сайыҥҥы өҥүрүк куйааһын,

Күлүмүрдэс көмүс күһүнүн

Сүрэхпэр иҥэрэн өрүүтүн таптыыбын.

 

 Тоһуттар  тымныылаах

Томороон  тохсунньу

Муҥутуур  кэмигэр

Төрөөбүт  буоламмын,

Кыһыҥҥы  кэм кэрэтин,

Будулҕан туманын,

Бытарҕан тымныытын,

Сирилиир салгынын,

Сир-дойду барыта,

Кыһыҥҥы тымныыга

Чуумпуран, налыйан,

Көмнөх хаар суорҕанын

Тоҥмоттуу бүрүнэн турарын

Кэрэхсии   көрөбүн.

 

 Кыыдааннаах  кыһыммыт

Кырыатын  илгийэн,

Сандал  саас  мичээрэ

Сүрэхпэр  киирэрэ

Кэрэтин  эбитиэн!

Ньургуһун сибэкки тахсара,

Кэҕэ чуор куолаһа ыллыыра,

Мутукча тыллара,

Сэбирдэх ситэрэ

Сандал  саас  кэлэрэ,

Күн  көмүс  сарыала

Күлүгүн көрдөрөн,

Көөчүктүү  оонньуура

Санаабыт санаабын

Саҥалыы  сааһылыыр.

 

Чыычаах  ыллыыр,

Күөрэгэй  дьырылыыр,

Сибэкки  кэрэтэ

Ыраахтан  киэркэйэр,

Аар  хатыҥ  суугунуур,

Арылхай  алааһа,

Талба Таатта үрэҕим

Намыыннык устара

Тардар  курдук курдаттыы,

Мин  чараас  дууһабын…

 

Көмүс өҥүнэн күлүмнүүр

Күһүҥҥү ылааҥы күннэри

Дууһабар дириҥник иҥэрэн

Долгуйа, дуоһуйа көрөбүн…

Таатта талыы үрэҕэ

Наҕыллык  устарын

Чуумпуран тураммын,

Иһийэн  истэбин…

Айылҕа араас өҥүнэн

Сандаара, чэлгийэ көстөрүн,

Тэллэйин, отонун өлгөмүн

Бэлэхтии утары уунарын

Махтана үөрүүнэн көрсөбүн.

 

Таптыыбын Тааттабын,

Сүүрбүт-көппүт кырдалларбын,

Ытыктанар Ытык- Күөлбүн!

Төрөппүккэ

Александра Жулева — Суһума, Таатта Игидэй

Оҕону атаахтык иитэртэн

Туттуна түһүөххэ кыратык,

Үлэни билбэтэх оҕоттон

Үлэһит киһини күүтүмүөх

 

Оҕону хайҕыахха куруутун,

Аһары барбакка таптыахха,

Аһыллар кэмигэр сэҥээрэн

Санаатын үллэстэн ылыахха.

 

Киэһээтин, кыратык хойутаан

Дьиэтигэр кэлбитин сэмэлээн,

Быһаарса барбакка хаһытаан,

Куттарын куоттарар буолума.

 

Баҕарбыт баҕаҕын толорон

Биэстэри ылбатар даҕаны,

Билиитин түһэрэ сатааҥҥын

Атынҥа тэҥнээмэ адьаһын.

 

Баҕардар ортотук үөрэннин,

Ол онтон кыбыстар буолума,

Кыбыстаар кырдьаргар кыһаммат,

Кыһалҕаны билбэтэх оҕоттон.

 

***

Татьяна Потапова — Татыйык Мыла, Мэҥэ Хаҥалас, Хаптаҕай

Эйиэхэ билиммэт эбиппин,

Эйэҕэс тылынан таптыырбын,

Эн эмиэ эриэккэс тылларгын

Өйдөөбөт курдукпун эппиккин.

 

Ол гынан билэбин таптыыргын,

Ол ону кэпсиир дии хараҕыҥ,

Элэккэй мичээриҥ, сыһыаныҥ,

Өрүүтүн эн миигин күүтэриҥ.

 

Иккиэбит бу сиргэ эн уонна мин.

Аҥаардас көрүүттэн өйдөһөр,

Арахсаат ахтыһар, суохтаһар,

Истиҥник санаһар сэгэрим.

 

Эрэллээх санныгар тайанан

Эрэллээх олохпор мин кэллим,

Тирэнэр тирэҕим, мин дьылҕам,

Иһирэх мин сэмэй кэргэним.

 

Эрэйи, үөрүүнү үллэстэн,

Эриллии, мускуллуу түмүгэр,

Эрдиибит эрчимэ күүһүрэр,

Этиҥҥэ, ардахха бэриммэт.

 

Аналбын көрсүбүт ол күммүн,

Аанньалым бэлэҕэ дии санаан,

Сүрэхпэр күндүтүк тутуоҕум,

Сирдээҕи тапталбар махтанан.

 

Оҕо саас ахтылҕана

Евдокия Васильева, Таатта Баайаҕа

Хаһан этэй?…. Ханна этэй?…

Ханнык тумул кэтэҕэр

Хаарыан оҕо саастарбыт

Хахсаат тыалга хаарыллан,

Хайыы-үйэ умнуллан, сүттэхтэрэ-остохторо буолуой?!

 

Хаһан эрэ биһиги

Оҕо буола сылдьыбыппыт,

Күн кыһалҕатын билбэккэ оонньуурбут,

Хонуу устун сырсарбыт,

Сөтүөлээн чомполонорбут,

Көрдөөх ырыа ыллыырбыт…

 

Ол үтүө кэмнэртэн

Сүрэххэ – быарга сөҥөн хаалбыт

Араас – араас түгэннэри

Өйдөөн – санаан кэлэбин…:

 

Күрүө маһынан хааман,

Балерина саҕа сананарбыт,

Хаптаһыҥҥа быа иилэн,

Хачыал бэрдин ыйыырбыт.

 

Кумааҕынан хараабыл оҥорон,

Чалбахха ыытан астынарбыт,

Хамаандаҕа арахсаммыт,

Сүүрүү-көтүү буоларбыт…

 

Киэһэ буоллун, күнүс буоллун

Ыраахтан – чугастан мустаммыт,

Бэрт эйэлээхтик оонньуурбут,

Куруук бииргэ сылдьарбыт.

 

Сааһын хайыһардаан,

Кыһынын салааскалаан,

Салгыҥҥа сылдьарбыт,

Күүс – уох ылынарбыт.

 

Үлэттэн чаҕыйбакка,

Үлэлиирбит – хамсыырбыт.

Үлэ киһини киэргэтэрин,

Үрдүктүк тутарбыт.

 

Сааһырдахпыт аайытын

Саныырбыт өссө күүһүрэр,

Сыллар – күннэр даҕаны

Суурайбаттар ол кэрэ кэмнэри!