Герой Ийэлэргэ сүгүрүйүү киэһэтэ

         Кулун тутар 7 күнүгэр Аан дойду дьахталларын күнүн көрсө Баайаҕаҕа  биир  улахан,  дьоһун суолталаах тэрээһин —  “ Күн күбэй ийэҕэ махтал!” —  Герой Ийэлэргэ сүгүрүйүү дьоро  киэһэтэ буолан ааста.

         Ааспыт үйэ  50-с, 60-с сыллара… Сэрии баастарын оһорунан, эйэлээх олоҕу тутуу күүрээннээх кэмнэрэ. Дьоммут: кыргыһыы толоонуттан тыыннаах ордон кэлбит фронтовиктар, тыылга аччыктааһыны, хоргуйууну, кыаҕы таһынан күүстээх үлэни тулуйбут оҕо-дьахтар, кырдьаҕас  аны дойдуну чөлүгэр түһэрии баараҕай хамсааһыныгар кыттыспыттара;  оҕо-уруу тэнитэн олоҕу салҕаабыттара. 

         Баайаҕаҕа оҕо төрөөһүнэ элбээн, оҕо саада, оскуола, интернат, санаторий үлэтэ күөстүү оргуйбута. Хас сарсыарда аайы бөһүөлэк ортотуттан, илин, арҕаа, Эргэ куула эҥэриттэн бытырыыс курдук элбэх оҕо суумка сүгэһэрдээх оскуолаҕа субуһара,  ат, салааска көлөлөөх детсадка таһыллара.  Нэһилиэкпит 10 Герой ийэтэ : Мария Петровна Андросова, Евдокия Николаевна Андросова, Федора Григорьевна Белолюбская, Марина Романовна Дедюкина, Анна Петровна Неустроева, Дария Николаевна Неустроева, Ефросинья Федоровна Попова, Мария Петровна Слепцова, Христина Романовна Хочоенова, Александра Алексеевна Христофорова  фермаҕа, тэрилтэлэргэ, дьоннуун тэҥҥэ, оҕолорун-кэскиллэрин туһугар коммунизмы тутуу далааһыннаах олоҕор үөрэ-көтө үлэлээбиттэрэ,  108 оҕону төрөтөн, бүөбэйдээн ииппиттэрэ. Кинилэр үгүстэрэ огдообо хаалан,  күүстээх санааларынан, сырдыктан хараҥаны холбуур үлэһит майгыларынан, дьоҥҥо-сэргэҕэ мааны  сыһыаннарынан оҕолорун олохторун түстээбиттэрэ,   дьоһуннук  олорон ааспыттара. Күн бүгүн биһиги ортобутугар олох дьолун сомсон үөрэ-көтө олорор 11 оҕо күн күбэй ийэтэ, эйэҕэс эбээ, хос эбээ Христофорова  Александра  Алексеевна.

         Күн күбэй ийэлэрин, айбыт аҕаларын  сырдык ааттарын кэриэстээн оҕолоро — ыччаттара республика араас муннугуттан тоҕуорустулар, төрөөбүт-үөскээбит нэһилиэктэригэр умнуллубат үтүө киэһэни бэлэхтээтилэр. Кинилэр ис сүрэхтэриттэн сырдаан,   ийэлэрин  олоҕун сиһилии,  киһи истэ олоруон курдук  умсугуулаахтык кэпсээтилэр,  Ийэҕэ сөҕүрүйбэт  таптал туоһута буолан тахсар истиҥ тыллар   мустубут дьону   долгуттулар. Бу киэһэ махталлаах оҕо-сиэн аатыттан ырыа-тойук дьиэрэйдэ,  хомус тыаһа дьүрүһүйэ кутулунна, үҥкүү, хоһоон, кэпсээн,    кэрэ — мааны, дьикти   көстүү араас абылаҥа — бииртэн биир чаҕылхай  талаан  алмаас таастыы чаҕылыһа оонньоото. Ийэ, аҕа иҥэрбит  дьоҕура, сатабыла  удьуор утума  буолан салҕанан иһэрин   дойдуларын дьонугар-сэргэтигэр истиҥник кыһаллан көрдөрдүлэр.

          Баайаҕа уран тарбахтаах иистэнньэҥнэрэ тикпит сахалыы таҥастарын кэтэн  хаамсан көрдөрүү дьоро киэһэни киэргэттэ.

         Нэһилиэк баһылыга Роман  Романов Герой ийэлэр, оччотооҕу элбэх  оҕолоох ыал  бука бары нэһилиэк сайдыытыгар, кэскилигэр улахан суолтатын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ, дьоннорун кэриэстээн кэлбиттэригэр махтанна.  Александра Алексеевнаҕа “Баайаҕа нэһилиэгин сайдыытыгар кылаатын иһин” бэлиэни туттарда, ийэлэрбит сыдьааннарыгар  Махтал суруктары,  нэһилиэкпит 10 Герой ийэтэ киирбит “XXI үйэ. Саха сирин ийэлэрэ” диэн Ийэ сылыгар тахсыбыт энциклопедияны бэлэхтээтэ. 92  дьыл хаарын санныгар уулларбыт   ытык, күндү киһибит  Александра Алексеевна үөлээннээхтэрин долгуйа аҕынна,  бар дьонугар, ыччакка  алгыс тылын  тиэртэ.

         Герой ийэлэр ыччаттара  дьиэ кэргэн  туһунан презентация бэлэмнээн көрдөрдүлэр, быыстапка туруордулар, альбом оҥорон нэһилиэк музейыгар үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттардылар.  Попова Ефросинья Федоровна сыдьааннара нэһилиэк музейыгар 30.000 сууммалаах сертификат бэлэхтээтилэр.  Бэлиэтээн эттэххэ, Герой ийэлэрбитигэр аналлаах  киэһэ  нэһилиэк музейа муспут баай  матырыйаалыгар олоҕуран ыытылынна,  маны таһынан   Татьяна Игнатьевна  учууталбыт Мария Ивановна Андросова кыыһа, “Саха” НКИХ режиссера  Попова Матрена Васильевна тэрийиитинэн,  Ийэ сылыгар  Баайаҕа Герой ийэлэрин  “Илгэ” биэриигэ кэпсээн үйэтиппитэ.

         Нэһилиэк ыытар  тэрээһинигэр суолта  биэрэн, ох курдук оҥостон, кустук курдук куоһанан кэлэн кыттыыны ылбыт, үтүмэн үлэни көрсөн Герой ийэлэрбитин үйэтитиигэ, ол эбэтэр нэһилиэк историятын  сайдыытыгар  көмөлөспүт  бары оҕолорго-сиэттэргэ, кийииттэргэ-күтүөттэргэ барҕа махталбытын тиэрдэбит!  Бу курдук ыраахтан-чугастан ылсыһан “Барыбыт туһугар — Баайаҕабыт туһугар!” түмсүүлээх буолуоҕуҥ, бииргэ үлэлиэҕиҥ-хамсыаҕыҥ!