Баайаҕаттан хаан тардыылаах суруйааччы

 Муус устар 12 күнүгэр Баайаҕаттан тардыылаах, быыһааччы идэлээх, бэрт соторутааҕыта Россия суруйааччыларын Сойууһугар киирэн суруйааччы үрдүк аатын сүкпүт  Валерий Андросов олоҕун аргыһа Оксана Алексеевналыын, биир дойдулаахпыт, Саха Сирин суруйааччыларын Сойууһун бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ Гаврил Андросовтыын Баайаҕаҕа ыалдьыттаатылар.

Саха дьоно, бастатан туран, Валерий Андросовы кырачаан Каринаны быыһааччы быһыытынан билэр. Бу уустук быһылааҥҥа быыһааччы тобуллаҕас толкуйа, сахалыы сылык, мындыр өйө кыысчаан үрүҥ тыынын өллөйдөөн бар дьонун үөрдүбүтэ.

 Суруйааччылар Саҥа Олоххо үс саха саарына Андросовтар Мэҥэ таастарыгар уонна  Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Ийэ дойдуларын көмүскээбит  буойуттар Өйдөбүнньүктэригэр сүгүрүйдүлэр, Андросовтар учуутал династияларын  аатынан кыраайы үөрэтэр музейга былыргы Байаҕантай улууһун киинин, билиҥҥи Баайаҕа нэһилиэгин баай историятын билистилэр,  оскуолаҕа оҕо дьону кытта   көрүстүлэр. “Мандар Уус” этнологическай музейга  саха  норуота үйэлэри уҥуордаабыт кэлим олоҕун, үгэстэрин сэҥээрдилэр.

Олоҥхо балаҕаныгар Баайаҕыын  алаастан-үрэхтэн тардыһар Баайаҕабыт Томторун уобарастаан кэпсээтэ,  көмүлүөк оһоххо дьөһөгөй  сиэлинэн сыт таһааран ыалдьыттарбытыгар көрсүһүү, дойду иччитин кытта алтыһыы сиэрин-туомун толордо. Былыргы Байаҕантай эрдэхтэн төрүт түөлбэбитин сирэйдээн көрдөрөр  Надежда Андросова-Айтылы “Ытык дойдум Баайаҕа”  хоһоонун Конон Мандаров ааҕан иһитиннэриитинэн тэрээһиммитин саҕалаатыбыт.

 Гаврил Андросов  прозаик аан бастаан “Чолбон” сурунаалга тахсыытыгар биир дойдулаахпыт В. Е. Дедюкин өҥөлөөҕүн эттэ. Валерий Егорович тиксиһиннэрэн кимҥэ да биллибэт,  булт туһунан уратытык суруйар ааптар айымньылара сурунаалга тахсыбыттар,  “Бастыҥ саҕалааччы” диэн бастакы редактор Алампа аатынан Бириэмийэ лауреата буолбут.  Эдэр суруйааччылар мунньахтарыгар проза секциятыгар икки төгүл бастыҥ ааты ылбыт. Николай Лугинов, Куорсуннаах курдук народнай суруйааччылар тарбахха баттыыр, эрэнэр  суруйааччылара диэн сырдатта.  Маны таһынан   булчут, айанньыт, уус, дэгиттэр спортмен, “Бастыҥ быыһааччы” диэн общественность билиниитин ылбыт,  саха эр киһитин бары сатабылын баһылаабыт киһи быһыытынан биллибит. Ийэтинэн Алдантан төрүттээх суруйааччы эбэҥки уонна саха култууратын, тылын-өһүн илдьэ сылдьарын, Беннет арыытыгар Таатта былааҕын күөрэччи көтөхпүт патриот буоларын эттэ. Гаврил Андросов нэһилиэк уонна оскуола библиотекаларыгар  “21 үйэ 21 суруйааччыта” хомуурунньугу бэлэхтээтэ, бу хомуурунньукка Валерий Андросов уонна Баайаҕаттан Татьяна Андросова айымньылара киирбиттэр.

Биһиги ыалдьыттарбытыгар литературнай түмсүүбүт туһунан сырдаттыбыт, Маргарита Романовна суруйааччы аҕатын өттүнэн төрдүн-ууһун, аймах — билэ  дьонун хаартыскаларын көрдөрөн сиһилии кэпсээтэ, Ольга Николаевна, Владимир Семенович, Галина Иннокентьевна  суруйааччы  айымньыларыгар ырытыыны оҥордулар,  түмсүүбүт чилиэнэ, хоһоонньут, ырыа айааччы  Артем Хатылаев ырыатын  иһиттибит. Хаан-уруу аймахтар ааттарыттан Мария Гаврильевна Чахова истиҥник тыл эттэ. Кини суруйааччы  айымньыларын бары кэтээн ааҕабыт диэтэ,  аймах-билэ дьонун аҕынна.

  Быыһааччы идэлээх суруйааччы  ыллыктаах тылын-өһүн баайаҕалар сэргээтибит, астынныбыт, үгүс ыйытыылары биэрдибит, сандалы тула  атах тэпсэн олорон  истиҥник кэпсэттибит. Кини айымньыларын дьиҥ олохтон суруйарын, кэпсээннэрин геройдара дойдутун дьоно, дьиэ кэргэнэ, бэйэтэ буолалларын, суруйуу маастарыстыбатын баһылыырга, уус-уран тылга болҕомтотун уурарын, үлэлэһэрин эттэ. Кэргэнэ Оксана Алексеевна идэтинэн саха тылын уонна литературатын учуутала, суруйааччы бастакы ааҕааччыта, сүбэһитэ, дьүүлдьүтэ эбит, билигин үөрэх уонна наука министерствотын салаатыгар салайааччынан үлэлиир. Даҕатан эттэххэ, Гаврил Андросов этиитигэр, Алдаҥҥа тиийбиттэригэр кэпсээн геройдара кэлэн  миигин суруйбутуҥ диэн махтаналлара, ол эбэтэр араас быһыыга-майгыга   суруйааччы биир дойдулаахтарын сиэрдээхтик суруйан көрдөрөрө  эмиэ сатабылтан, талаантан тахсарын бэлиэтээтэ.

 Валерий Валерьевич народнай суруйааччы Сэмэн Тумат төрүт дойду киһиэхэ суолтатын туһунан этиитин чугастык ылыммыт.  Аҕата  кини оҕо сааһыгар   олохтон эрдэ туораан,  Баайаҕаҕа олорор аймахтарын  билсибэтэх. Олоҕун бэлиэ кэрдиис кэмигэр аҕам саастаах биир идэлээҕин  сүбэ-соргу тылларын өйүгэр хатаан, сүрэҕэр түһэрэн уонна биһиги ыҥырыыбытын ылынан   силис-мутук  тардар сиригэр кэлэн төрүттэрин туһунан элбэҕи билбитин эттэ. Суруйааччы “Чохороон”, “Туманнаах арыы кистэлэҥнэрэ” кинигэлэрин библиотекаҕа бэлэхтээтэ, көрсүһүү кыттыылаахтарыгар  кэпсээнэ тахсыбыт “Чолбон” сурунаал нүөмэрин авторграфтаан бэлэх  уунна.

Биһиги үлэбитигэр сүбэ-соргу, тирэх киһибит — Гаврил Андросов  Баайаҕаттан хаан тамайар  суруйааччы аатын ылбыт ыччаппытыгар төрүт дойду тыынын иҥэрэн, дьонун-сэргэтин,  баай, дириҥ историятын билиһиннэрэн, күүтүүлээх көрсүһүүнү тэрийбитигэр  дириҥ махталбытын тиэрдэбит, айар дьоммутугар айымньылаах үлэни,  үрдүк ситиһиилэри, бары үтүөнү баҕарабыт!